Wat is een melody percussionband?

Het verschil tussen een drumband en een blaasorkest, zoals een fanfarekorps, is dat een drumband uitsluitend gebruikmaakt van slagwerkinstrumenten.
Een drumband is een groep mensen die op slagwerkinstrumenten speelt. Een drumband bestaat bijna uitsluitend uit trommels. Op straat vaak vergezeld door een groep majorettes.
Rond 1980 kwam er een wijziging in het instrumentarium: de marchingbells (of lyra's), klokkenspel en timptoms deden hun intrede in de drumbandwereld, hierdoor werd het voor de drumband mogelijk om melodieën te laten horen.De laatste jaren zijn er opnieuw spectaculaire veranderingen in het instrumentarium: de meeste drumbands zijn tegenwoordig eerder malletbands (ook wel Melody Percussion Ensembles genoemd). Het woord mallet is afkomstig uit het engels en betekent: hamer. Dit verwijst naar de stokken waarmee de instrumenten bespeeld worden. Met deze veranderingen in het instrumentarium kunnen er ook meerdere akkoorden en meerdere klanken gespeeld worden.

Een melody percussionband  is een groep mensen die op idiofone* en membranofone** muziekinstrumenten spelen. Deze ensembles kunnen zelfstandig  muziekstukken ten gehore brengen en zonder fanfarekorps of harmonieorkest op treden.

Slaginstrumenten of percussie: Zowel de oude componisten als de moderne muzikanten maken gebruik van verschillende soorten slagwerk. De klank ontstaat door op het instrument te slaan of te tikken, door ermee te rammelen of te schudden.
Er is een verdeling in twee groepen op basis van klank voortbrenging. Namelijk Idiofonen en membranofonen. Een andere indeling die ook wel gebruikt wordt is ritme-slaginstrumenten en melodie-slaginstrumenten.

*Idiofoon: is een  instrument waarbij het klanklichaam zélf (idios=eigen) in trilling wordt gebracht. Het geluid wordt door van nature klankrijk materiaal veroorzaakt zoals hout en metaal. Een deel van de idiofonen is geschikt voor melodiespel; ze hebben een benoembare duidelijke toonhoogte en behoren tot het gestemde slagwerk
Zoals buisklokken, marimba, vibrafoon, glockenspiel, lyra,xylofoon (xylos=hout).Over het algemeen bestaan deze instrumenten uit twee rijen metalen of houten staven gespannen op een frame. Sommigen met een resonator eronder om de grondtoon te versterken. Het instrument wordt bespeeld met stokken. De afmetingen van de toets bepalen de hoogte van de voortgebrachte toon, waarbij de toetsen voor lage tonen veel groter zijn dan de toetsen voor hoge tonen.

**membranofoon: is een muziekinstrument waarbij het geluid wordt geproduceerd door een gespannen vel (membraan) in trilling te brengen. -
Zoals de diverse soorten trommels, bekkens en kleinere instrumenten zonder specifieke toonhoogte. Ook bestaan er slagwerkinstrumenten met een specifieke toonhoogte, zoals de pauken en de gong. Het drumstel; een combinatie van trommels, bekkens en soms ook percussie-instrumenten.

De vellen van trommels worden zodanig gespannen dat het geluid van iedere trom op elkaar is afgestemd. Er wordt niet over ‘toonhoogte gesproken, omdat trommels geen regelmatige geluidstrillingen produceren. Ze produceren een ‘ruis’ en spreek je bij  trommels over ‘klank’.Trommels komen in verschillende diepte- en omtrekmaten voor. Elke combinatie van diepte en omtrek levert een andere klank op. Hoe groter of dieper een trom, hoe lager de klank. Het materiaal van een trom en het vel  beïnvloeden allemaal het uiteindelijke geluid van de trom. Zo klinkt hout warmer en voller dan metaal, fiberglas of kunststof.

Er bestaan veel soorten stokken. Zo bestaan er stokken van hout, plastic en zelfs van metaal. Het materiaal van de stok, de zwaarte en de vorm van de stok; zorgen tezamen voor de klankkleur en het uiteindelijke geluid. De ‘tip’ van de stok kan van hout, plastic of metaal zijn. Er bestaan ook stokken waar op het eind een bol is bevestigd. Deze ‘knotsen’ zijn gemaakt van vilt, kurk of leer. Daarnaast heb je ook speciale stokken als ‘kwastjes’of  brushes  Elke stok levert een ander geluid op.

Verder wordt soms ook als derde groep genoemd de:
Chordofoon: het geluid wordt door het in beweging brengen van een snaar in slagsnaarinstrumenten zoals cembalo, en hakkebord. De piano is een slagsnaarinstrument met een klavier

Percussie
Onder percussie wordt meestal verstaan: de kleinere slagwerkinstrumenten en een aantal instrumenten die uit de wereldmuziek afkomstig zijn, dat wil zeggen: uit andere dan de westerse klassiek muzikale traditie, zoals de triangel, claves, conga's en de bongo's. Het spelen op bijvoorbeeld de triangel kan veel meer zijn dan alleen een klap geven. Door de verschillende zijdes te gebruiken is een verschillend geluid te verkrijgen. Door met de hand te dempen is een andere toon te behalen, vaak wordt deze techniek in een ritme-patroon verwerkt. Ook roffelen is mogelijk, door snel in het hoekje te bewegen.
Vaak bepalen juist de kleinere percussie instrumenten de sfeer van een lied of muziekstuk.

Speeltechnieken

Veel slagwerk wordt bespeeld met behulp van stokken (vaak van hout,soms van kunststof of metaal).  De grote trom en bekkens hebben soms een met pedaal bediende stok. Dan zijn er nog 'afwijkende' speeltechnieken die door slagwerkers kunnen worden gebruikt zoals met of zonder stok slaan of met de hand. Ook shakers worden niet altijd door slag, maar door puur bewegen tot klank gebracht (sambaballen).

Benieuwd hoe een melody percussionband klinkt? Kom gerust eens een keertje luisteren!

Dirigent en instructeur

Een dirigent of instructeur heeft de leiding over het orkest/ band en moet er op  toezien dat iedereen in harmonie speelt, en op het juiste moment zijn taak vervult. Hiervoor is wel een conservatorium studie noodzakelijk. Muziekvereniging Linfano werkt met gekwalificeerde dirigenten en instructeurs die daarnaast zelf ook top beroepsmuzikanten en docenten zijn. Om dit werk te kunnen doen hebben zij een uitstekend oor voor muziek nodig  Elke kleine afwisseling en foute noot of ritme dient gehoord te worden, om zo de afstemming op elkaar te verbeteren.

Om een grote groep mensen te kunnen leiden en op elkaar in te laten spelen zal een dirigent/instructeur veel tijd doorbrengen met het repeteren van het muziekstuk, zodat het tijdens de uitvoering zo perfect mogelijk klinkt. De dirigent/instructeur is niet alleen de persoon die de maat aangeeft, maar ook degene die de interpretatie van de muziek bepaald. Eenzelfde stuk kan op vele manieren gespeeld worden. De dirigent/instructeur kiest op welke manier dit gebeurt, en dus welke sfeer en emoties op het publiek overgebracht worden. Om dit te kunnen doen zal hij veel kennis over muziek, muzikanten en het publiek moeten hebben om zo uit de vele muzikale interpretaties te kiezen.

Dirigeren is lastiger dan het lijkt. Men denkt misschien dat het eenvoudig met een stokje zwaaien is. Maar het is zeker niet eenvoudig om leiding te geven aan een orkest of band. Niet alleen het dirigeerstokje wordt gebruikt. Ook de handen en gehele fysieke expressie worden ingezet om aan de muzikanten over te brengen wat er van hun verwacht wordt. Zodat de muzikanten de toon van het muziekstuk beter kunnen vinden. Dit vraagt veel meer energie dan je denkt, waardoor een dirigent en een instructeur ook zelf in goede conditie moeten  zijn.

Elke dirigent en instructeur heeft een eigen manier van leiding geven, en elk muziekstuk klinkt daardoor anders. Dit is onder andere afhankelijk van de verbeeldingskracht en de vele kwaliteiten van de dirigent/instructeur.

Leerlingenorkest

Het leerlingen orkest is het opleidingsorkest van Linfano en staat onder leiding van Vincent Verhage. Op dit moment spelen er ongeveer 15 leerlingen in (jonge én volwassen leerlingen) aangevuld met enkele ervaren muzikanten, die met veel plezier ervaring opdoen in het samen spelen. 

Het doel is leerlingen de kans te geven om met elkaar muziek te maken en plezier te beleven. Zo doe je orkestervaring op en leer je de fijnere kneepjes van het muziek maken. Zoals naar een dirigent kijken tijdens het spelen. Naar elkaar luisteren, elkaar de ruimte gunnen en maar ook de ruimte nemen wanneer jij een stukje melodie hebt bijvoorbeeld.  In het begin is het best ingewikkeld om je eigen muziekpartij door te spelen terwijl er om je heen heel wat anders klinkt. Je leert hier goed samenwerken en het muzikale gehoor verder te trainen!

Het is een extra oefening naast je individuele lessen en een voorbereiding om in het fanfareorkest mee te spelen. In overleg met je docent en de dirigent wordt het moment van de overstap naar het "grote" orkest of, als je slagwerk speelt, naar de melody percussion band bepaald. Daar wordt op een hoger amateurniveau gespeeld namelijk de derde divisie (er zijn vijf divisies, de eerste is het hoogste/moeilijkste). De muziek die je in het orkest speelt, is heel mooi maar soms ook wel een uitdaging!

Het leerlingenorkest heeft naast de reguliere concertoptredens zoals met het Voorjaarsconcert en het Najaarsconcert, ook regelmatig eigen optredens. Zo hebben ze afgelopen jaar deelgenomen aan het Jeugdfestival Utrecht Blaast! in Vleuten, of geven ze samen met een ander jeugd/leerlingenorkest een dubbelconcert.

Het leerlingen orkest repeteert iedere donderdag van 18.15 tot 19.15 uur in het Trefpunt in Linschoten.

Wil je een keer kijken bij de repetitie? Kom gerust binnen!

Voor meer informatie neem contact op via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Foto: Ger Wijtsma/phototec.nl

Tambour-maître

Een tambour-maître of tamboer-majoor is de persoon die voor de fanfare uitloopt, vaak nog voor de melody percussionband.

Met een mace, een grote stok met een bol aan het eind, geeft hij door middel van tekens aan wat er dient te gebeuren. Dit kan betrekking hebben op de muziek of op de marsorde (exercitie). Omdat hij voorop loopt, en met zijn mace de aandacht trekt, is de tambour-maître doorgaans het aangezicht van het muziekkorps. Sommige maitres gebruiken de mace ook voor de show en gooien hem dan meters hoog de lucht in.
Op concoursen wordt soms een maître-prijs gegeven.

 

Wat betekent Ha Fa Bra

 

In de wereld van blaasinstrumenten is de term HaFaBra wel bekend, maar daarbuiten is deze term minder bekend. HaFaBra is een samenvoeging van harmonie, fanfare en brassband. In vele steden en dorpen is wel een van deze blaasorkesten te vinden, maar waarin verschillen ze nu eigenlijk?

Geschiedenis van de HaFaBra-orkesten

De orkesten die onder HaFaBra vallen, zijn ontstaan vanuit het leger. Als sinds de Egyptenaren worden blaasinstrumenten en trommen gebruikt om de militairen op het slagveld te ondersteunen. Het ontstaan van echte blaasorkesten hangt samen met de ontwikkeling van instrumenten in de 18e en 19e eeuw. De uitvinding van ventielen voor koperblaasinstrumenten en het kleppensysteem voor houtblazers zorgde ervoor dat verschillende instrumenten makkelijk met elkaar konden samenspelen. Daarnaast leverde de uitvinding van de saxofoon de gezochte middenstemmen. In deze periode werden grotere, militaire korpsen opgericht. Deze waren niet meer nodig op het slagveld, maar werden ingezet voor het moreel van de manschappen.

Uit de militaire korpsen ontstonden de zogenaamde burgerorkesten zoals we die vandaag de dag kennen. De burgerorkesten werden opgericht ter ontspanning. Niet alleen van de eigen leden, maar ook van de gemeenschap. De orkesten werden ingezet bij lokale en regionale feesten en gebeurtenissen, in de vorm van podiumconcerten of marcheeroptredens. Blaasinstrumenten waren goedkoper en makkelijker in onderhoud dan strijkinstrumenten. Dit maakte de muziek dan ook toegankelijker voor de arbeiders, die nou eenmaal minder te besteden hadden. De geschiedenis wordt door de HaFaBra-vormen grotendeels gedeeld, maar wat zijn nu de verschillen?

 

Harmonie-orkest

Eerst kijken we naar de Ha van HaFaBra: de harmonie. Een harmonie is een orkest bestaande uit blazers en slagwerk. De blazers zijn onder te verdelen in de houtblazers en rietblazers. Van de houtblazers vormen de klarinetten de grootste en belangrijkste groep. Dit houten blaasinstrument heeft een warme klank en heeft dezelfde rol als de viool in een symfonie-orkest. Zij speelt veelal de hoofdmelodie. De hoge klanken worden aangevuld door de hobo, dwarsfluit en piccolo. Ook saxofoons zijn aanwezig van alt- tot baritonsaxofoon, voor het midden- en lage register. Een sopraan-saxofoon is overbodig door de aanwezigheid van de andere hoog blazende instrumenten. Ook de fagot met zijn lage klanken, is van de partij.

Naast de houtblazers zijn er ook veel koperblazers te vinden in de harmonie. In het hoge register zien we de trompetten Iets lager klinken de hoorns, de baritons en euphoniums, en de trombones.  De bastonen worden geleverd door de bastrombones en de bastuba’s. In sommige gevallen wordt de bezetting aangevuld met een basgitaar of strijkbas. Het slagwerk neemt een aparte plaats in binnen alle orkesten en komt later aan bod. Eerst gaan we verder met de fanfare.

 

Fanfare-orkest

Een fanfare is in grote lijnen zeer vergelijkbaar met een harmonie. Dezelfde geschiedenis en dezelfde muziekstijl. Het grootste verschil met harmonie is de bezetting. Een fanfare bestaat uit koperblazers, saxofoons en slagwerk. De saxofoon wordt apart vermeld, omdat deze niet tot de koperblazers behoort, maar tot de houtblazers.  In tegenstelling tot een harmonie wordt bij een fanfare wel de sopraansaxoofon gebruikt, met name voor de hoogste tonen. Andere houtblaasinstrumenten ontbreken, waardoor de klankkleur van een fanfare verschilt van een harmonie.

Binnen het fanfare-orkest komen we een grotere diversiteit aan koperblaasinstrumenten tegen. Als eerste zien we de bugel. Met zijn warme, ronde toon heeft de bugel een vergelijkbare rol als de klarinet bij de harmonie. In een standaardbezetting is dit de instrumentgroep met de meeste melodielijnen. Ook trompetten en eventueel cornetten zijn aanwezig in de fanfare, maar door de scherpere klank spelen zij minder melodie. In het middenregister zien we ook hier de hoorns, euphoniums, baritons en trombones. Voor de lage tonen tekenen de bastrombones en bastuba’s. Zoals je kunt zien, ligt het verschil met een harmonie voornamelijk in het hogere register.

Brassband

De brassband is een orkestvorm die alleen uit koperblazers en slagwerk bestaat. In tegenstelling tot een fanfare, vinden we hier geen saxofoons. Maar ook trompetten en bugels zijn in de brassband niet te horen. Wat we wel zien is een grote groep cornetten, die dezelfde rol hebben als de klarinetten bij de harmonie en de bugels bij de fanfare. De Franse hoorn is vervangen door een althoorn, maar verder zien we wederom de euphonium, bariton, trombone, bastrombone en bastuba. Hoewel er in de brassband alleen koperinstrumenten worden gebruikt, heeft het orkest geen scherpe klank. Dit komt door de veelal conische boring van de instrumenten. Dit betekent dat de instrumenten zijn gemaakt van een steeds wijder wordende buis, waardoor een warme klank ontstaat.

Slagwerksectie

Binnen elke orkestvorm is een slagwerksectie te vinden. Vroeger bestond deze sectie voornamelijk uit een basisopstelling met pauken, grote trom, slagbekkens en een kleine, scherpe trom (snare-drum). Dit was gebaseerd op de klassieke muziek en marsmuziek. Met het veelzijdiger worden van de muziekstukken, groeide het instrumentarium van de slagwerksectie. Nu vinden we naast de eerder genoemde instrumenten vaak een compleet drumstel malletinstrumenten als xylofoon en marimba en een scala aan percussie- en effectinstrumenten.

Standaardbezetting

Voor ieder orkest is een bezetting te verzinnen waarbij een mooie balans tussen de verschillende instrumentgroepen bestaat. Deze ideale situatie komt niet vaak voor; muziekverenigingen moeten het vaak doen met wat er voor handen is. Dat betekent soms wat minder klarinetten of wat meer trombones. Hierdoor zal ieder orkest een iets andere klank hebben, mede afhankelijk van de voorkeur van de dirigent.

Tot slot

Hopelijk ben je nu iets wijzer geworden over de verschillende orkestvormen binnen de HaFaBra-sector. Maar om te weten hoe een orkest klinkt, kun je het best zelf gaan luisteren.